Το κάστρο της Καρύταινας στην Αρκαδία.

Το κάστρο

Περισσότερα από 35 κάστρα χτίστηκαν από διάφορους επιδρομείς και αφέντες κατά καιρούς στην Πελοπόννησο, Βυζαντινούς, Φράγγους και Βενετούς,  και άλλα από αυτά σώζονται ακόμα σε υποφερτή κατάσταση, ενώ από άλλα υπάρχουν ελάχιστα ίχνη που θυμίζουν τη θέση που στήθηκαν και βίγλιζαν τον τόπο.     Σε αρχαίες ακροπόλεις και σε οχυρές θέσεις χτίζανε τα κάστρα, πάνω σε ψηλούς λόφους με όσο το δυνατόν απεριόριστη θέα από όπου μπορούσαν να ελέγχουν διαβάσεις και περάσματα, για να έχουν τον απόλυτο έλεγχο της περιοχής που εξουσίαζαν.  Τα κάστρα – οχυρά που ήσαν και κατοικίες τους έπρεπε να τους παρέχουν ασφάλεια και σιγουριά έναντι του λαού που εξουσίαζαν, αλλά και έναντι των των πιθανών αντιπάλων τους.Τα περισσότερα κάστρα στην Πελοπόννησο κατασκευάστηκαν από τους Φράγκους κατά τον 13^ο έως τα μέσα περίπου του 14^ου αιώνα, τον καιρό της φραγκοκρατίας.Ένα τέτοιο κάστρο – οχυρό είναι  και το κάστρο της Καρύταινας που χτίστηκε από τους Φράγκους στα μέσα περίπου του 13^ου αιώνα το  1245, από τον Γοδεφρείδο ντε Μπριγιέρ, γιο του πρώτου βαρώνου της Καρύταινας Ούγο ντε Μπριγιέρ που καταγόταν από την Καμπανία.

Κατασκευάστηκε σε στρατηγική θέση ανάμεσα στα Αρκαδικά βουνά στην περιοχή των Σκορτών (Γορτυνία), στα ερείπια της αρχαίας Βρένθης πάνω σε λόφο 600 περίπου μέτρων ύψους, και για 75 χρόνια αποτέλεσε το ορμητήριο των Φράγκων στην περιοχή. Από το Κάστρο μπορούσαν οι Φράγκοι αφέντες να ελέγχουν την κοιλάδα του Αλφειού  και τον κάμπο της Μεγαλόπολης, αλλά, και τα περάσματα και τις επικοινωνίες με τη Μεσσηνία και την Ηλεία. Το κάστρο έχει 110 μέτρα μήκος και περισσότερο από 40 μ πλάτος, με το ύψος των τειχών να φθάνει και τα 7 μ, ενώ το πλάτος τους σε κάποια σημεία είναι 2 μέτρα.Για το κάστρο και τις δραστηριότητες του δημιουργού του, του Γάλλου ιππότη Γοδεφρείδου ντε Μπριγιέρ, του και Μισύρ Τζεφρέ αποκαλούμενου τότε, αλλά και για τη Βαρονία της Καρύταινας, υπάρχουν εκτενείς και γλαφυρές περιγραφές στο Χρονικόν του Μωρέως.

Σας παραθέτω εδώ ένα μικρό δείγμα:

Εν τούτω άρχισεν έμπρός ό κάποιος μέγας αυθέντης

Μισύρ Τζεφρέ τόν έλεγαν, τό επίκλην τού Ντέ Μπριέρες

Οπού ήτον Αυθέντης τών Σκορτών τού δρόγγου καί τού τόπου

Κάστρον εποίησεν αφηρόν, ώμορφον δυναμάρην

Καρύταινα τό ωνόμασε κ’ εκείνος ωνομάσθη

Αυθέντης τής Καρύταινας, ό εξάκουστος στρατιώτης.

«Ο Γοδεφρείδος ούτος επεδόθη μετά μεγίστου ζήλου εις την ανάπλασιν της Γορτυνίας» μας πληροφορεί ο Τάκης Χ Κανδηλώρος στη ΓΟΡΤΥΝΙΑ του, «… Μετά την κοινωνικήν αποσύνθεσιν των Ρωμαϊκών χρόνων και την Εθνικήν κατάπτωσιν εκ των επιδρομών των βαρβάρων, εμφανίζεται πάλλων το δόρυ και συναγείρων τα τυφλά πλήθη νέος ανήρ, ο ανδρείος Γοδεφρείδος. Ομιλεί προς τους Γορτυνίους την εγχωρίαν γλώσσαν, εκθάπτει το υπολανθάνον έμφυτον σφρίγος εις τα ορεσείβια σώματα, γυμνάζει αυτούς δια των ιπποτών του διδάσκων τον τρόπον του πολεμείν και τον πόθον του νικάν και διαπλάσσει ευκόλως εκ της λαμπράς εκείνης ύλης μαχητάς σθεναρούς, τας απαρχάς των μετέπειτα παλληκαρίων της αναγεννήσεως». Κάνει την Καρύταινα το κέντρο ζωής των Αρκάδων που ανθίζει και το εμπόριο  μετατοπίζοντας εκεί δραστηριότητες από τη Μεγαλόπολη, την Τεγέα και την Μαντινεία, και αυτή η λάμψη και η ακμή της θα διατηρηθούν για έξι σχεδόν αιώνες μέχρι το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821.Το εύρος της Βαρονίας της Καρύταινας απλώνεται μέχρι τη Λακωνία, την Τεγέα, την Ολυμπία και την Ηλεία. Στον Γοδεφρείδο αποδίδεται και η κατασκευή του πεντάτοξου γεφυριού της Καρύταινας, λέγεται μάλιστα ότι για να το στεριώσει «έχτισε» στα θεμέλια τη γυναίκα του, κατά μια άλλη εκδοχή ήταν μια πριγκίπισσα των Φράγκων.    

Το παλιό γεφύρι με το εκκλησάκι.

Τα πέντε τόξα του ιστορικού αυτού γεφυριού που απεικονίζεται στο παλιό πεντοχίλιαρο   (τότε που είχαμε το εθνικό μας νόμισμα τη δραχμή), είχαν διαφορετικά ανοίγματα, με το μεγαλύτερο να     φθάνει τα 9 μέτρα. Το γεφύρι είχε 12 μ ύψος πάνω από την κοίτη του, και μάκρος 50 μέτρων. Σήμερα στέκονται ακόμα τα τρία τόξα του γεφυριού που έχει συμπληρωθεί με ξύλινη κατασκευή,  η συγκοινωνία όμως εξυπηρετείται με το καινούργιο σύγχρονο γεφύρι που κατασκευάστηκε το 1950 πάνω από το παλιό.

Το σύγχρονο γεφύρι. Από την καμάρα του διακρίνεται το κάστρο

Στην ανατολική πλευρά της γέφυρας είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι (παλιά βυζαντινή συνήθεια) αφιερωμένο στο Γεννέσιο της Θεοτόκου που εξασφάλιζε τη «θεία προστασία», ενώ κατά άλλους χτίστηκε από τον ντε Μπριγιέρ στη μνήμη της γυναίκας του που θυσίασε εκεί. Κυκλοφόρησε τελευταία η πληροφορία ότι η πολιτεία θα αποκαταστήσει το παλιό γεφύρι και θα το αναπλάσει στην παλιά του μορφή. Είθε! 

Το ιστορικό πέτρινο γεφύρι, το Φράγκικης κατασκευής του 13ου αιώνα καμπαναριό της Ζωοδόχου Πηγής, θυμίζουν έντονα την παρουσία των Φράγκων στην Καρύταινα, που με τις  Βυζαντινές εκκλησίες της, τα σαν οχυρά ριζωμένα το ένα κοντά στο άλλο στην πλαγιά πέτρινα σπίτια της, διατηρεί τον μεσαιωνικό της χαρακτήρα και έχει κηρυχτεί παραδοσιακός οικισμός. Λέγεται ότι κάποτε που πέρασε ο Καζανζάκης από την Καρύταινα, τόσο πολύ μαγεύτηκε, που την αποκάλεσε Τολέδο της Ελλάδας, και από τότε της έμεινε ο χαρακτηρισμός.

Άποψη της Καρύταινας

Κάπου εκεί γύρω στα 1320 το κάστρο της Καρύταινας εξαγοράστηκε από τον Ανδρόνικο Β΄Παλαιολόγο και πέρασε στα χέρια του Δεσποτάτου του Μωρέως ( ημιαυτόνομη περιοχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας). Το 1461 κατακτιέται από τους Τούρκους, ενώ για 28 χρόνια από το 1687 έως το 1715 το κατέχουν οι Ενετοί. Το κάστρο μετά από τα χρόνια της Φραγκοκρατίας αρχίζει να χάνει τη στρατηγική του αξία και θα έλεγε κανείς ότι την ανακτά το 1821 όταν πέφτει στα χέρια των Ελλήνων. Μάλιστα, κατά το 1826 ο Κολοκοτρώνης το επισκεύασε και το χρησιμοποιούσε σαν ορμητήριο κατά των ορδών του Ιμπραήμ πασά, ενώ έχτισε και το σπίτι του εκεί. Ο Μπραήμης δεν μπόρεσε να το πατήσει.       

Στην εποχή μας πλέον, τα κάστρα όσα ακόμα αντιστέκονται στο χρόνο, πέρα από τα ιστορικά στοιχεία που έχουν να διηγηθούν, μένουν φωτεινοί φάροι θρύλων και παραδόσεων για βασιλόπουλα, βασιλοπούλες και πριγκίπισσες,  με έντονα τα στοιχεία των ηρωισμών και των υπερφυσικών ικανοτήτων, και σιγά σιγά ακολουθούν τη μοίρα των υλικών από τα οποία κατασκευάστηκαν.