Τότε που οι αντάρτες του ΕΛΑΣ παραδώσανε τα όπλα.

 

               

....Πέρασαν κάποιες ακόμα μέρες στο στρατόπεδο, μέρες προβληματισμού και περισυλλογής για τους μαχητές και τους αξιωματικούς, αλλά και εντατικής προσπάθειας των καθοδηγητικών οργάνων με ομιλίες και συζητήσεις για να πείσουν ότι η συμφωνία της Βάρκιζας ήταν νίκη του λαϊκού κινήματος. «Η συμφωνία… αναγκαίος τακτικός ελιγμός στις δοσμένες συνθήκες…  κατοχυρώνει την ιδεολογική ελευθερία μέσα στις τάξεις του νέου στρατού που θα δημιουργηθεί… δημοκρατική εξέλιξη και ομαλότητα… η δύναμη του λαού…  πίστη στο κόμμα… αισιοδοξία… στην πρώτη γραμμή του δημοκρατικού κινήματος…». Τέτοια επιχειρήματα ακούγονταν συνεχώς, αλλά ήταν φανερό ότι όχι μόνο τους αξιωματικούς και τους απλούς αντάρτες που δεν ήσαν ενταγμένοι στο κομμουνιστικό κόμμα δεν έπειθαν, αλλά ούτε και την πλειοψηφία των κομματικών μελών.

         Ήρθε η ώρα που έπρεπε να παραδώσουν τα όπλα και να πάρουν τα απολυτήρια από τις τάξεις του ΕΛΑΣ, και άρχισαν οι συναισθηματισμοί. Μπαρουτοκαπνισμένοι αγωνιστές κρατούσαν δακρυσμένοι τα όπλα τους σαν εικονίσματα, τα φιλούσαν και τα άφηναν πάνω στο σωρό με ευλάβεια προσέχοντας μήπως οι κινήσεις τους και ο τρόπος που τα εναπόθεταν μειώσουν την αξία που είχαν γι’ αυτούς. Παραλάβαιναν ύστερα το απολυτήριο, λίγες οκάδες σιτάρι –τα κόλλυβα του ΕΛΑΣ, όπως τα έλεγαν, λίγα τρόφιμα  και μερικές εγγλέζικες πέννες που τους έδινε η διοίκηση, χαιρετούσαν φίλους και συναγωνιστές και έπαιρναν το δρόμο για τον τόπο τους, μόνοι ή παρέες, ο καθένας με το μπόγο του στον ώμο.

      Στηριγμένος με την πλάτη σε ένα παράπηγμα ο Δήμος παρακολουθούσε το βουβό παράπονο των μαχητών προσπαθώντας να βάλει σε κάποια σειρά τις σκέψεις του. Δεν μπορούσε ακόμα να παραδεχτεί πως ένας τέτοιος στρατός με τέτοιους μαχητές  και τόσο λαμπρούς αξιωματικούς, οδηγήθηκε στην ήττα και στο διασυρμό και υποχρεωνόταν να παραδώσει τα όπλα του στα καινούργια στρατεύματα κατοχής, τους δωσίλογους, και τους γερμανοοπλισμένους. Παρά τα όσα έλεγε ηγεσία και τα καθοδηγητικά όργανα για νίκη του λαού και τέτοια, ο Δήμος ήταν βέβαιος πως αυτοί θα κυβερνούσαν τη χώρα αύριο και ο λαός θα ξαναέμπαινε στη γωνία. Και όχι μόνο αυτό, αλλά από σκόρπιες κουβέντες αξιωματικών και ανταρτών που δεν ήσαν ενταγμένοι στο κόμμα και δεν φοβούνταν να πουν τη γνώμη τους, γινόταν φανερό πως με τη συμφωνία της Βάρκιζας δεν εξασφαλιζόταν το αντιστασιακό κίνημα, πολύ περισσότερο δεν γινόταν κουβέντα για γενική αμνηστία των δεκάδων χιλιάδων ανδρών και γυναικών που είχαν υπηρετήσει στον ΕΛΑΣ και στις πολιτικές οργανώσεις του ΕΑΜ. Ρε θα μας μπαγλαρώσουνε σύντομα και με το νόμο, είχε πει κάποιος, και θα μας σφάζουνε σαν αρνιά από το σωρό.

         Απορροφημένος από τις σκέψεις του δεν είδε το γαμπρό του το Βαγγέλη, το Στασινό και τον Κασσιάρα να τον πλησιάζουν, μέχρι που του μίλησε ο λοχίας:

- Καπετάνιε, τα απολυτήρια τα έχουν έτοιμα μέσα, του είπε κάνοντας ένα νεύμα προς το διοικητήριο, τι λες να ετοιμαζόμαστε σιγά σιγά και να φύγουμε όλοι παρέα προς τα κάτω;

- Να φύγουμε όσο είναι πρωί ακόμα, συμπλήρωσε ο γαμπρός του, για να προλάβουμε να φθάσουμε στα χωριά μας προτού πέσει η νύχτα.

Τους παρατήρησε για μια στιγμή σιωπηλός και έκανε μια κίνηση αποδοχής, σαν να τους έλεγε ότι δεν έχει αντίρρηση στην πρότασή τους.

- Τα πράγματα αρχίζουν να αγριεύουν έξω, είπε ο λοχίας, καθώς τραβούσαν για το διοικητήριο. Προτού ακόμα παραδώσουμε τα όπλα η αντίδραση σηκώνει κεφάλι και προκαλεί δείχνοντας τα δόντια της. Πρέπει να προσέχουμε.

- Έχεις κάτι καινούργιο; ρώτησε ο Δήμος καρφώνοντας τον με το βλέμμα του.

- Δυο αντάρτες μας που πέρασαν χθες από τη Μπάριζα τα βρήκανε μπαστούνια, παρά λίγο να τους στριμώξουνε κάποια ρεμάλια. Ευτυχώς τα παιδιά διατηρήσανε την ψυχραιμία τους. Σκεφτείτε όμως τι έχει να γίνει όταν θα είμαστε άοπλοι.

       Ο Δήμος το σκεφτόταν από ημέρες. Ιδιαίτερα, γιατί κάθε τόσο όλο και κάποιο τέτοιο περιστατικό ακουγόταν. Χθες μάλιστα, ακούστηκε πως στα βόρεια της Αρκαδίας, στο Βελημάχι, αντιδραστικοί είχαν σκοτώσει στο ξύλο τον γραμματέα του ΕΑΜ. 

        Δυο βήματα πριν από το διοικητήριο σταμάτησαν, καθώς έβγαιναν από μέσα συζητώντας, ο Νταρής ο διοικητής του τάγματος, και ο καπετάνιος του.

- Α, να και τα Μελισσοχώρια! είπε πρόσχαρα ο Νταρής. Άντε, συναγωνιστές, παραδώστε τα όπλα κι ελάτε να πάρετε το απολυτήριό σας, να πάτε σπίτια σας, δεν έχει νόημα να καθόμαστε εδώ.

- Εγώ, συναγωνιστή διοικητή δεν το παραδίνω το όπλο μου, είπε ο Δήμος. Δώστε μου το απολυτήριο να φύγω.

        Και οι δυο τους, ο ταγματάρχης και ο καπετάνιος του τάγματος δεν έκρυψαν την έκπληξή τους. Mείνανε ακίνητοι παρατηρώντας για μια στιγμή τους άνδρες απέναντί τους, αλλά  την ίδια έκπληξη δοκίμασε και η συντροφιά του Δήμου.  Και εκείνοι, παρά τις προσπάθειες της ηγεσίας να ωραιοποιήσει την κατάσταση γύρω από τη συμφωνία της Βάρκιζας,  αισθάνονταν οργισμένοι, πικραμένοι και απογοητευμένοι για την τροπή που έπαιρνε η κατάσταση, την αποδέχονταν όμως, όπως έκαναν και όλοι οι ΕΛΑΣίτες αφού έβλεπαν ότι δεν μπορεί πλέον να γίνει κάτι άλλο. Και εκείνοι, πρώτη φορά άκουγαν το Δήμο να λέει ότι δεν θα παραδώσει το όπλο του. Ο καθένας τους έκανε την ίδια σκέψη: πως και αυτός δεν θα ήθελε να παραδώσει το όπλο του.

- Αυτό, τώρα συναγωνιστές, πως σας ήρθε; ρώτησε ήρεμα ο Ταγματάρχης. Τα όπλα όπως γνωρίζετε τα παραδίνουμε ύστερα από διαταγή του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, και δεν εξαιρείται κανείς,

-  Με όλο το σεβασμό συναγωνιστές, να ξεκαθαρίσω πως μιλώ μόνο για τον εαυτό μου, είπε ο Δήμος. Δεν έχει γίνει καμιά κουβέντα με τους συναγωνιστές εδώ γύρω από αυτό το θέμα, και ούτε γνωρίζω τις απόψεις τους. Την διαταγή συναγωνιστή διοικητή δεν την αρνιέμαι, αλλά το όπλο μου δεν το χρωστώ σε κανέναν. Το είχα όταν μπήκα στον ΕΛΑΣ και είχα κι άλλα ακόμα. Θα το κρατήσω, γιατί είμαι βέβαιος πως πολύ σύντομα θα το χρειαστώ.

         Αυτό μας έλλειπε τώρα, σκέφτηκε ο Νταρής. Ούτε και σ’ εκείνον άρεσε η κατάσταση όπως διαμορφωνόταν με τη συμφωνία της Βάρκιζας. Δεν είχε καμιά εμπιστοσύνη στους Βρετανούς που έβλεπε ότι εγκαθιστούσαν κράτος ανδρείκελων στη χώρα. Πίστευε κι εκείνος πως ήταν εγκληματικό λάθος η υπογραφή της συμφωνίας και ότι προοιωνιζόταν πολλά δεινά για τους αντιστασιακούς, όμως τώρα έπρεπε να τηρηθούν οι υπογραφές- και σ’ αυτό,  η ηγεσία του ΕΛΑΣ, αλλά και η Καθοδήγηση του ΚΚΕ έδιναν μεγάλη σημασία. Ευτυχώς, μόνο ένα επεισόδιο  ανυπακοής είχε εκδηλωθεί. Κι αυτό, προχθές στη Στεμνίτσα από Γορτύνιους αντάρτες του 11ου συντάγματος που αρνήθηκαν να παραδώσουν τα όπλα τους βλέποντας ότι η αντίδραση δείχνει τα δόντια της. Με τη σιωπηλή συναίνεση κάποιων αξιωματικών είχαν φύγει μερικοί με τον οπλισμό τους για τα χωριά τους και το επεισόδιο είχε αποσιωπηθεί για να μην πάρει διαστάσεις.

          Ο Νταρής εκτιμούσε πάρα πολύ το Δήμο, και η εκτίμησή του δεν μειωνόταν ούτε στο ελάχιστο για τα πρόσωπα του Στασινού, του Κασσιάρα και του Μπουρλέκα. Ήσαν μαζί από την πρώτη ώρα που μπήκε στον ΕΛΑΣ και η  συντροφική τους σχέση και εκτίμηση είχαν σφυρηλατηθεί στη φωτιά της μάχης πολλές φορές. Κι αυτό ήταν ένας ιδιαίτερος λόγος για τον οποίο δεν επιθυμούσε να χαλάσουν τις καρδιές τους τώρα στο τέλος.

- Για πάμε μέσα να τα πούμε με την ησυχία μας, πρότεινε.

- Εγώ δεν βλέπω τι θα μπορούσαμε να πούμε, είπε ο καπετάνιος του τάγματος καθώς έμπαιναν στο γραφείο. Το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ και το ΕΑΜ, εκτιμώντας την κατάσταση και πιστεύοντας ότι η χώρα μας έχει ανάγκη από ειρήνη και ομαλότητα υπογράψανε αυτή τη  συμφωνία με τους αντίπαλους , και όλοι καταλαβαίνουμε ότι από την πιστή τήρηση αυτής της συμφωνίας εξαρτάται η ομαλή εξέλιξη της χώρας μας που είναι και το ζητούμενο. Είμαστε επομένως υποχρεωμένοι όλοι μας, από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο, όχι μόνο να την τηρήσουμε, αλλά και να αγωνιστούμε για την τήρηση και την εφαρμογή αυτής της συμφωνίας και από τις δυο πλευρές. Αν εμείς απαιτούμε να φύγουμε με το ντουφέκι στον ώμο, πως έχουμε την απαίτηση από την άλλη πλευρά να καταθέσει τα όπλα και να ηρεμήσει ο τόπος;

- Εντάξει, είπε ο Νταρής, κάνοντας μια κατευναστική κίνηση. Μεταξύ μας είμαστε. Σύντροφοι και συναγωνιστές που παλέψαμε και συνεχίζουμε να παλεύουμε για τον ίδιο σκοπό. Μπορούμε νομίζω, να μιλήσουμε χωρίς τυπικότητες. Πες μας, Δήμο, τι είναι εκείνο που παρά τις διαταγές σε κάνει να επιμένεις να μην παραδώσεις το όπλο σου; 

     Ο Δήμος του αντιγύρισε το βλέμμα σοβαρός. Σκεπτικός. Αλλά αποφασισμένος. 

- Φοβάμαι πως δεν μπορώ να απαντήσω με δυο λόγια μόνο, απάντησε. Πρώτα – πρώτα, το όπλο μου το πήρα πολεμώντας τους εχθρούς της πατρίδας, και δεν αισθάνομαι να το χρωστώ σε κανέναν. Θέλω να γυρίσω με το όπλο στο σπίτι μου και να το κρεμάσω να το βλέπουν τα παιδιά μου. Για να ξέρουν γιατί πολέμησα, και να το έχουν σαν παράδειγμα. Πραγματικά δεν το χρωστώ σε κανέναν.

   Ο Νταρής σφίχτηκε. Αλλά προσπάθησε ξανά.

- Εντάξει ρε Δήμο, δεν το χρωστάς όπως και όλοι μας, από τον εχθρό τα πήραμε. Όμως, είπαμε να σταματήσει ο πόλεμος να ησυχάσουμε και να ανασυγκροτήσουμε τη χώρα, να πάμε μπροστά. Γι’ αυτό  υπογράψαμε αυτή τη συμφωνία. Και αφού βάλαμε την υπογραφή μας πρέπει να την τηρήσουμε. 

- Γι’ αυτό είπα προηγουμένως πως δεν μπορώ να απαντήσω με δυο λόγια, επέμεινε ο Δήμος. Και δεν ξέρω τι γίνεται πια. Μέχρι πριν λίγες μέρες, προτού υπογράψουμε τη συμφωνία της Βάρκιζας, λέγαμε πως δεν θα αποστρατευτεί και δεν θα αφοπλιστεί ο ΕΛΑΣ αν δεν αφοπλιστούν πρώτα οι γερμανοοπλισμένοι εθνοπροδότες και οι συμμορίες της αντίδρασης. Αν δεν πραγματοποιηθούν πέρα για πέρα οι σκοποί του ΕΑΜ. Αν δεν φθάσει ελεύθερος ο λαός μπροστά στις κάλπες. Λέγαμε πως ο ΕΛΑΣ είναι η εγγύηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων του λαού. Τώρα βλέπω ότι παραδίνουμε τα όπλα  σ’ αυτούς. Και μάλιστα, όλοι βλέπουμε πως η αντίδραση βιάζεται να μας περιλάβει και άρχισε τις προκλήσεις προτού ακόμα παραδώσουμε τα όπλα. «Σκεφτείτε τι έχει να γίνει όταν θα είμαστε άοπλοι», είπε πριν λίγο ο Στασινός- και έχει απόλυτα δίκιο.

    Τους κοίταξε όλους έναν ένα και συνέχισε. 

-Φύγαμε από την Αθήνα πριν από ένα περίπου μήνα και την παραδώσαμε ουσιαστικά στους Εγγλέζους και στις οπλισμένες συμμορίες της δεξιάς και των συνεργατών του εχθρού και είπαμε πως δεν νικηθήκαμε αφού υπάρχει ο ΕΛΑΣ και αφού όλη η Ύπαιθρος, η υπόλοιπη Ελλάδα είναι ελεύθερη. Τώρα αποστρατεύεται ο ΕΛΑΣ που ήταν η εγγυήτρια δύναμη του λαού- και παραδίνει και τα όπλα. Η Ελλάδα δεν είναι πλέον ελεύθερη, αφού τις περιοχές που αφήνουμε εμείς, τις καταλαμβάνουν αμέσως τα εγγλέζικα στρατεύματα. Και όλα αυτά που λέγαμε, για λαϊκή κυριαρχία, για το δικαίωμα του λαού να αποφασίσει μόνος του για το πολίτευμα και για το πώς θα κυβερνηθεί, τα αφήνουμε στην κρίση της οπλισμένης αντίδρασης που είναι γνωστό πως βγάζει μπιμπίκια όταν ακούει για λαϊκή κυριαρχία. Με λίγα λόγια, συναγωνιστές, παρόλο που δεν θέλω και δεν μπορώ να το πιστέψω, διαπιστώνω ότι νικηθήκαμε και ότι δυστυχώς, ο αγώνας μας πήγε χαμένος. Γι’ αυτό δεν θα παραδώσω το όπλο μου. Είμαι βέβαιος πως πολύ σύντομα θα το χρειαστώ, επέμεινε ξανά.

      Ο καπετάνιος του τάγματος, φανερά ταραγμένος, παρατήρησε ότι ήταν πρωτοφανές αυτό που συνέβαινε. Συνέχισε λέγοντας ότι δεν μπορούσε να πιστέψει την αμφισβήτηση των αρχών της ηγεσίας και ότι ήταν ολοφάνερο πως αυτή η στάση υπονόμευε το λαϊκό κίνημα και δυναμίτίζε τον αγώνα για ομαλότητα. Ξέκοψε πως η παράδοση του οπλισμού ήταν διαταγή του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ και δεν συζητιόταν. Ότι θα έπρεπε να κατανοήσουν όλοι πως η συμφωνία της Βάρκιζας ήταν επιτυχία του κινήματος γιατί έβαζε τέρμα στον πόλεμο και σταματούσε την σφαγή και την αιματοχυσία του λαού της Αθήνας, ότι ήταν ένας αναγκαίος τακτικός ελιγμός στις δοσμένες συνθήκες, ότι κατοχύρωνε την ιδεολογική ελευθερία μέσα στις τάξεις του καινούργιου στρατού της χώρας που επρόκειτο να δημιουργηθεί, ότι και εκείνοι από τους πρώην ΕΛΑΣίτες που δεν θα έμπαιναν στον καινούργιο στρατό, θα έμπαιναν στην πρώτη γραμμή του δημοκρατικού κινήματος και του αγώνα  για την ανόρθωση της χώρας και κατέληξε λέγοντας "στο κάτω κάτω, αν η κυβέρνηση  Πλαστήρα θελήσει να παραβιάσει τους όρους της συμφωνίας, εμείς εδώ είμαστε, θα ξαναπάρουμε τα όπλα".

           Στην κουβέντα μπήκαν και ο Κασσιάρας με το Στασινό και τον Μπουρλέκα. Δίχως να πτοηθούν από τους κεραυνούς του καπετάνιου, δήλωσαν και εκείνοι πως ήταν κοινό μυστικό πλέον ότι η αντίδραση άρχισε να προκαλεί και ότι θα κρατούσαν και αυτοί τα όπλα τους, γιατί ήσαν βέβαιοι πως κυβέρνηση που στηρίζεται στους Εγγλέζους και στην ντόπια αντίδραση θα παραβίαζε τη συμφωνία. Και τότε, αναγκαστικά θα χρειαζόταν να ξαναπάρουν τα όπλα, για προστασία των ίδιων και των οικογενειών τους. Επέμειναν όπως και ο Δήμος, ότι δεν ακουγόταν τίποτα για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, ενώ αντίθετα εξοπλίζονταν ξανά οι ταγματασφαλίτες, ότι πετάχτηκε στον κάλαθο των αχρήστων η παλλαϊκή απαίτηση για ξεκαθάρισμα του κρατικού μηχανισμού από τα φασιστικά στοιχεία, όπως επίσης η απαίτηση για τιμωρία των δωσίλογων και των κάθε λογής συνεργατών του εχθρού.

 - Όσο για τις διακηρύξεις μας για σεβασμό των πολιτικών κατακτήσεων του λαού και των δημοκρατικών του  δικαιωμάτων, αυτά μόνο σαν πικρή ανάμνηση θα τα θυμόμαστε, είπε με πίκρα ο Στασινός.  

       Η κατάσταση σοβάρευε, καθώς άρχισε να διευρύνεται το ακροατήριο και με άλλους βαθμοφόρους του τάγματος, οι οποίοι παρακολουθούσαν με ενδιαφέρον τη συζήτηση. Ο καπετάνιος επέμενε αυστηρά στην παράδοση του οπλισμού, επαναλαμβάνοντας ότι η τήρηση της συμφωνίας ήταν υποχρέωση και ιερό καθήκον του καθενός. Ο Νταρής όμως, που έβλεπε ότι υπήρχαν εξήντα–εβδομήντα ακόμα αντάρτες που δεν είχαν παραδώσει, δεν ήθελε να πάρει διαστάσεις το θέμα. Προπάντων, δεν το βάσταγε η καρδιά του να το τελειώσει με την ψυχρή επίκληση της διαταγής του Γενικού Στρατηγείου. Τι να πει σ’ αυτούς τους άνδρες, τους πρωταντάρτες, που πριν ακόμα δημιουργηθεί ο ΕΛΑΣ, είχαν σηκώσει τη σημαία της αντίστασης κατά του κατακτητή και από τότε δεν είχαν λείψει από καμιά μάχη; Ή μήπως είχαν άδικο στα επιχειρήματά τους, που και τον ίδιο απασχολούσαν έντονα και συμφωνούσε μαζί τους; Ανησυχούσε και αυτός σοβαρά για την προσωπική του τύχη, αφού ήταν φανερό πως στη συμφωνία της Βάρκιζας δεν γινόταν λόγος για αναγνώριση της εθνικής αντίστασης. Φοβόταν όπως και πολλοί ακόμα, ότι εφόσον η κυβέρνηση στηριζόταν στους χίτες, τους ταγματασφαλίτες και τους κάθε λογής εθνοπροδότες, οι αντιστασιακοί θα αντιμετώπιζαν διωγμούς στο μεταπολεμικό κράτος. Οι ισχυρισμοί της ηγεσίας και της καθοδήγησης ότι στον εθνικό στρατό που θα δημιουργηθεί θα έχουν δικαίωμα να καταταγούν και αντάρτες και αξιωματικοί που υπηρέτησαν στον ΕΛΑΣ, σαν ξενέρωτο αστείο του ακουγόταν, αφού ήδη η Εθνοφυλακή πλαισιωνόταν από αξιωματικούς των ταγμάτων ασφαλείας και επιλεγμένους φασίστες. Σαν διοικητής του τάγματος είχε και την τελική ευθύνη όμως, οπότε αποφάσισε να το διακινδυνέψει και να δώσει ένα τέλος στο πρόβλημα.

- Ας το δούμε και λίγο διαφορετικά, είπε απευθυνόμενος στο Δήμο. Έτσι κι έτσι τα όπλα που παραδίνουμε δεν είναι μετρημένα και δεν θα τους λείψουν από το μέτρο. Πες ότι φεύγετε με τα όπλα σας ή και με κάποια ακόμα που μπορείτε να μεταφέρετε. Πως το βλέπετε, τι εντύπωση θα δημιουργήσετε στον κόσμο που θα σας βλέπει οπλισμένους  ώσπου να φθάσετε στα χωριά σας; Και πρώτα πρώτα, στην αντίδραση που θα ισχυριστεί ότι παραβιάζουμε τη συμφωνία.

- Γιατί, είναι ανάγκη να κάνουμε επίδειξη στο δρόμο; ρώτησε ο Δήμος. Μπορούμε να τα κρύψουμε και να μην πάρει χαμπάρι κανείς τίποτα. 

           Από τους πρώτους αξιωματικούς του τάγματος, ο Νταρής, από την ώρα που δημιουργήθηκε σαν αυτόνομη μονάδα, αλλά και με δεδομένη την εκτίμηση που έτρεφαν οι αντάρτες και οι αξιωματικοί στο πρόσωπο του, δεν δυσκολεύτηκε και πολύ να πείσει και τους άλλους εκεί πως δεν θα χάλαγε ο κόσμος αν ο Δήμος και μερικοί αντάρτες από τα Μελισσοχώρια φεύγανε με τον οπλισμό τους, αρκεί να  τον έκρυβαν και να ήσαν προσεκτικοί ώστε να μην δοθούν αφορμές στην αντίδραση. Υπήρχε άλλωστε και η μυστική εντολή, το τάγμα,  με κάθε μυστικότητα να κρύψει κάποια  όπλα. Έπειτα, ήταν σε όλους γνωστή η ιστορία του Δήμου σαν πρωταντάρτη και τα κατορθώματά του στο Σφεντάμι, στο Νερό του Φίλιππα και στη Μπάριζα, προτού δημιουργηθεί ο ΕΛΑΣ. Ακόμα, οι αξιωματικοί γνώριζαν το γεγονός πως και στη Στεμνίτσα,  Γορτύνιοι αντάρτες είχαν αρνηθεί να παραδώσουν τον οπλισμό τους. Ήθελε δεν ήθελε, συμφώνησε τελικά και ο καπετάνιος του τάγματος. 

        Την επομένη τα χαράματα, είκοσι περίπου αντάρτες μαζί με το Δήμο φύγανε για τα Μελισσοχώρια, με επιλεγμένα όπλα κάτω από τις χλαίνες τους και ανάμεσα στα προσωπικά τους αντικείμενα. Παρά τις συνεχείς και επίμονες προσπάθειες της καθοδήγησης να πείσει ότι όχι μόνο δεν χάθηκε ο αγώνας, αλλά ότι η ηγεσία θα έχει τον πρώτο λόγο στις εξελίξεις αφού η Ελλάδα παραμένει ελεύθερη και το ΕΑΜ παντοδύναμο, όλοι τους, άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο, ήσαν βέβαιοι για το αντίθετο. Ο αγώνας είχε χαθεί, ο ηρωικός και ένδοξος ΕΛΑΣ διαλυόταν άδοξα και υποχρεωνόταν να παραδώσει τον οπλισμό του στην αντίδραση, κι εκείνοι γυρνώντας στα χωριά τους θα έπρεπε να προσπαθήσουν με διάφορες δικαιολογίες να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα.

(Απόσπασμα από βιβλίο μου σχετικό με την Εθνική Αντίσταση).