Αν και στη μάχη της Αλαμάνας οι Έλληνες δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν
τους Τούρκους, η πεισματική αντίστασή τους και ιδίως ο μαρτυρικός και
ηρωικός θάνατος του Αθανάσιου Διάκου έδωσε δύναμη στους Έλληνες να
συνεχίσουν τον αγώνα και έπλασε έναν από τους πρώτους ηρωικούς θρύλους
της Ελληνικής Επανάστασης. Έτσι συνέβη και με τον Γοργοπόταμο. Και μάλιστα, σε μια κρίσιμη καμπή για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο- και με την Ευρωπαική Ήπειρο να στενάζει κάτω απο την φασιστική μπότα.
Δυό χρόνια πριν, στις 28 Οχτώβρη του 1940, οι φασιστικές ορδές του Μουσολίνι είχαν ορμήσει από τα ελληνοαλβανικά σύνορα πιστεύοντας ότι θα κάνουν περίπατο στη χώρα μας. Σπάσανε τα μούτρα τους καθώς ο ελληνικός στρατός παρά το ότι υπολειπόταν κατά πολύ από τους Ιταλούς αριθμητικά σε έμψυχο υλικό αλλά και σε οπλισμό και Επιμελητεία, πρόβαλε ηρωική αντίσταση και δεν άργησε να τους στρώσει στο κυνήγι μέσα στην Αλβανία.
Βαρύς εκείνος ο χειμώνας, επιστράτευση φτώχεια και ανέχεια. Τεσσάρων πέντε χρονών παιδί τότε εγώ, κι ακόμα θυμάμαι το βαρύ κλίμα που επικρατούσε στο χωριό μας, καθώς από κάθε σπίτι σχεδόν, υπήρχε και ένας επιστρατευμένος οικογενειάρχης που πολεμούσε στο Μέτωπο.
Τρία μικρά παιδιά είχε ο πατέρας μου όταν επιστρατεύτηκε τον Νοέμβρη. Το τέταρτο γεννήθηκε δυο μήνες αργότερα, όταν πολεμούσε στο Μέτωπο.
Δεν υπήρχε πληροφόρηση στην ύπαιθρο, δεν υπήρχαν τηλέφωνα και τα νέα για το Μέτωπο κυκλοφορούσαν από καμιά εφημερίδα που είχε διαβάσει κάποιος ταξιδιώτης, από τα γράμματα των στρατευμένων που φθάνανε καθυστερημένα στο χωριό, όποτε και αν φθάνανε, και από τις διαδόσεις. Λίγες λέξεις που κρύβανε ελπίδα περηφάνια και φόβο, και αφορούσαν όλες τον πόλεμο. "Πήραμε τη Χειμάρα!" πληροφορούσε τη μάνα μου η γειτόνισσα που έμπαινε στο σπίτι μας. "Έπεσε το Τεπελένι! Στο Τεπελένι και στην Γκορτσιά επέσανε πολλά κορμιά!" Και της γειτόνισσας εκείνης ο άντρας ή ο γιος πολεμούσε στο μέτωπο της Αλβανίας τότε, κυνηγώντας τους Ιταλούς φασίστες.
Μέσα στα κορμιά που πέσανε μπορεί να ήταν κι εκείνος, μπορεί να ήταν ο πατέρας μου, ο αδελφός του που κι αυτός ήταν στο μέτωπο, ο γείτονας ή κάποιος συγγενής. Όλα τα χωριά πληρώσανε φόρο αίματος τότε, όλα είχαν νεκρούς και τραυματίες.
Τον Απρίλη πλακώσανε και οι σιδερόφρακτες Μεραρχίες της Βέρμαχτ κι ενώ ο ελληνικός στρατός αντιστεκόταν σε όλα τα Μέτωπα, κάποιοι στρατηγοί
υπογράψανε ανακωχή. Αλλά, παρόλο που όλα τα ‘σκιαζε η φοβέρα και τα
πλάκωνε η σκλαβιά, ο ελληνικός λαός δεν έσκυψε το κεφάλι. Ίδρυσε σε λίγο το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, το ΕΑΜ, τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό τον ΕΛΑΣ, τον ΕΔΕΣ, την ΕΚΚΑ και άλλες αντιστασιακές οργανώσεις για να αντιμετωπίσει την τριπλή κατοχή από Ιταλούς Γερμανούς και Βουλγάρους, δημιουργώντας το μεγαλειώδες έπος της Εθνικής Αντίστασης, ένα από τα καλύτερα αντιστασιακά κινήματα στην Ευρώπη που στέναζε κάτω από την μπότα των ναζί. Οπότε προέκυψε ο Γοργοπόταμος.
Ήταν κοινό μυστικό πως η κυριότερη γραμμή ανεφοδιασμού του Άφρικα Κορπς που υπό την ηγεσία του Ρόμμελ πολεμούσε στη βόρειο Αφρική, ήταν ο μοναδικός σιδηροδρομικός άξονας που μέσω Θεσσαλονίκης συνέδεε την Αθήνα με τη Γερμανία. Στη συνέχεια, τα εφόδια προωθούνταν στον Ρόμμελ είτε από τον Πειραιά – Κρήτη Τομπρούκ Βεγγάζη κλπ με νηοπομπές, είτε αεροπορικώς. Από τον ίδιο και μοναδικό σιδηροδρομικό άξονα εφοδιάζονταν και τα στρατεύματα κατοχής που βρίσκονταν στη νότια Ελλάδα.
Το Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής που έδρευε στην Αίγυπτο, αποφάσισε να σαμποτάρει την μοναδική αυτή οδό ανεφοδιασμού των Γερμανών. Έστειλε τρεις ομάδες σαμποτέρ. Οι δυο πέσανε με αλεξίπτωτα στην περιοχή της Γκιώνας την νύχτα της 30ης Σεπτέμβρη του 1942. Η τρίτη ένα μήνα αργότερα, στην περιοχή Καρπενησίου. Οι ομάδες είχαν από έναν ειδικό στις ανατινάξεις, έναν χειριστή ασυρμάτου, και έναν που να μιλάει ελληνικά, όπως ( ο ένας) ήταν ο λοχαγός Θέμης Μαρίνος.
Ο κωδικός της επιχείρησης ήταν Hardling. Επικεφαλής ήταν ο γνωστός αργότερα Βρετανός συνταγματάρχης Εντι Μάιερς, και υπαρχηγός ο ταγματάρχης Γουντχάουζ.
Οι σαμποτέρ επέλεξαν να ανατινάξουν την μεγάλη γέφυρα του Γοργοπόταμου, παραπόταμου του Σπερχειού στις υπώρειες του Παρνασσού, την οποία προστάτευε άριστα οχυρωμένη φρουρά από εκατό Ιταλούς και πέντε Γερμανούς καλά οχυρωμένους με βαρύ οπλισμό από βαριά πολυβόλα, οπλοπολυβόλα ακόμα και με δυο δίκαννα αντιαεροπορικά που είχαν την ικανότητα να βάλλουν και κατά επίγειων στόχων.
Όπως ήταν επόμενο, όταν οι σαμποτέρ έκαναν κατόπτευση του στόχου διαπίστωσαν ότι για να μπορέσουν να υπονομεύσουν και να ανατινάξουν τη Γέφυρα, είχαν ανάγκη από τη βοήθεια ισχυρής δύναμης ενόπλων για να εξουδετερώσουν την ισχυρή ιταλική φρουρά.
Οι Βρετανοί αξιωματικοί με τους Έλληνες συνδέσμους τους κατάφεραν να έρθουν σε επαφή με τον συνταγματάρχη Ναπολέοντα Ζέρβα τον αρχηγό του ΕΔΕΣ, και όταν μίλησαν μαζί του διαπίστωσαν ότι δεν είχε την απαιτούμενη δύναμη ενόπλων για να καλύψει την επιχείρηση.
Όπως περίτρανα αποδείχτηκε αργότερα, οι Εγγλέζοι καμιά διάθεση δεν είχαν να μπλέκουν με αριστερές οργανώσεις, αφού όμως ο Ζέρβας δεν είχε την απαιτούμενη για την επιχείρηση δύναμη ανταρτών, ήρθαν σε επαφή και με τον ΕΛΑΣ που ήταν αριστερή οργάνωση.
Έτσι, στις 25 Νοέμβρη του 1942, επτά λεπτά μετά τις έντεκα το βράδυ, εξήντα δεξιοί αντάρτες του ΕΔΕΣ υπό τον Ναπολέοντα Ζέρβα – σε πολλές πηγές ο αριθμός των ανταρτών που συμμετείχαν διαφέρει - και εκατόνπενήντα αριστεροί του ΕΛΑΣ υπό τον Άρη Βελουχιώτη, πρόσβαλαν την ιταλική φρουρά. Κατά τη διάρκεια της μάχης οι σαμποτέρ πέρασαν επάνω στη γέφυρα και τοποθέτησαν τα εκρηκτικά. Στις 1.30 κατάφεραν την πρώτη έκρηξη. Παρατηρώντας το αποτέλεσμα της ανατίναξης, οι Μάιερς και Γουντχάουζ εκτίμησαν ότι γρήγορα θα επισκευαζόταν η ζημιά, και έτσι αποφάσισαν να υπονομεύσουν και ένα δεύτερο βάθρο, το οποίο ανατίναξαν στη συνέχεια, προκαλώντας μεγαλύτερες φθορές, ώστε σύμφωνα και με τις οδηγίες που είχαν να απαιτείται πολύ περισσότερος χρόνος (τουλάχιστον 6 εβδομάδων) για την αποκατάστασή τους.
Για να εμποδίσουν πιθανές ενισχύσεις κατά τη διάρκεια της μάχης, οι αντάρτες είχαν υπονομεύσει τις σιδηροδρομικές γραμμές σε απόσταση ενός χιλιομέτρου προς τα βόρια της γέφυρας και προς τα νότια. Κι όμως, ένα θωρακισμένο τραίνο από την κατεύθυνση της Λαμίας – Λιανοκλάδι, με ενισχύσεις, κατάφερε να περάσει. Έφτασε όμως στην κατεστραμμένη γέφυρα και γκρεμίστηκε στο κενό.
Μπορεί η καταστροφή της Γέφυρας του Γοργοπόταμου που κράτησε κομμένη για πάνω από ενάμισι μήνα τη σιδηροδρομική γραμμή, να μην είχε επίπτωση στον ανεφοδιασμό του Μετώπου της βόρειας Αφρικής, αφού οι Άγγλοι από τις 23 του Οκτώβρη είχαν εξαπολύσει την αντεπίθεσή τους και μέσα σ’ ένα μήνα είχαν εξουδετερώσει τον Ρόμμελ, τη ζημιά όμως στον εφοδιασμό των δυνάμεων κατοχής που βρίσκονταν στη νότια Ελλάδα την είχε κάνει.
Για την αγωνιζόμενη Ευρώπη- και ιδιαίτερα για την Ελλάδα, η είδηση ότι Άγγλοι σαμποτέρ σε συνεργασία με Έλληνες αντάρτες, ανατίναξαν και απέκοψαν τη μόνη οδό ανεφοδιασμού των δυνάμεων κατοχής, είχε τεράστιο αντίκτυπο, αφού αναπτέρωνε το ηθικό των κατεχόμενων λαών και έδινε φτερά στα αντιστασιακά κινήματα.
Το ότι ο φασιστικός Άξονας δεν ήταν ανίκητος είχε αρχίσει πλέον να φαίνεται καθαρά.
Στο Ανατολικό Μέτωπο, ο Κόκκινος Στρατός είχε καθηλώσει δεκάδες γερμανικές μεραρχίες και τις πετσόκοβε συστηματικά, με αποκορύφωμα τη μάχη του Στάλιγκραντ.
Στο Μέτωπο της βόρειας Αφρικής, Άγγλοι, Αμερικάνοι και ελεύθεροι Γάλλοι, εσάρωναν την Έρημο και είχαν στριμώξει τα υπολείμματα του Ρόμμελ στην Τύνιδα.
Παντού τα αντιστασιακά κινήματα θέριευαν. Το άκουσμα της ανατίναξης του Γοργοπόταμου που ο Τσώρτσιλ από τον ραδιοφωνικό σταθμό του Λονδίνου χαρακτήρισε σαν το μεγαλύτερο σαμποτάζ στην κατεχόμενη Ευρώπη, άναβε φωτιές στις καρδιές των αγωνιζόμενων λαών και ιδιαίτερα των Ελλήνων που άκουγαν ότι το αντάρτικο ντουφέκι βροντάει πάνω στα βουνά και δίνει τόσο σοβαρές μάχες.
Βέβαια, την εξουδετέρωση της φρουράς από Έλληνες αντάρτες δεν την κατάπιαν οι Ιταλοί. Ύστερα από δυο ημέρες, πήραν δεκατέσσερεις κρατούμενους από τις φυλακές της Λάρισας. Τους επτά τους εκτέλεσαν στα γκρεμισμένα βάθρα της γέφυρας. Τους υπόλοιπους, με δέκα ακόμα, τους εκτελέσανε στα Καστέλια Παρνασίδας.
 |
| Ναπ. Ζέρβας |
Είκοσι δύο χρόνια αργότερα, το 1964, που τα πάθη από τον Εμφύλιο Πόλεμο δεν είχαν ακόμα κατακάτσει και προετοιμαζόταν η δικτατορία, η 29η Νοέμβρη ορίστηκε από την κυβέρνηση ως ημέρα γιορτασμού της ανατίναξης. Όλως τυχαία, και ενώ χιλιάδες κόσμου είχαν συρρεύσει στη Γέφυρα για να τιμήσουν την επέτειο (μέλη και οπαδοί της ΕΔΑ στην πλειοψηφία τους, της Νεολαίας Λαμπράκη, σωματεία της ΕΑΜικής Αντίστασης και χιλιάδες αντιστασιακοί), εκρηκτικός μηχανισμός εξερράγη σκοτώνοντας δεκατρείς ανθρώπους και τραυματίζοντας άλλους σαρανταπέντε.
Είπαν ότι ήταν νάρκη ξεχασμένη από τον πόλεμο. Αλλά είχε τη «σφραγίδα» της CIA...
Έτσι "σφραγίζεται" η Ιστορία. Με τέτοιους και άλλους τρόπους. Όπως την κατά καιρούς προσπάθεια να αποσιωπηθεί η συμμετοχή των ανταρτών του ΕΛΑΣ και του Άρη Βελουχιώτη στην επιχείρηση του Γοργοποτάμου, ή έστω να απομειωθεί η συνεισφορά και ο ρόλος τους. Αλλά ευτυχώς, υπάρχουν και οι πηγές. Όπως γράφει ο ίδιος ο Γουντχάουζ: « Χωρίς το Ζέρβα δεν θα γινόταν η επιχείρηση, χωρίς το Βελουχιώτη δεν θα πετύχαινε».
