Είναι γνωστό ότι τον κύριο ρόλο στον ξεσηκωμό του
σκλαβωμένου στους Τούρκους γένους των Ελλήνων διαδραμάτισε η Φιλική Εταιρεία που
είχε ιδρυθεί το 1814 από 3 Έλληνες εμπόρους στην Οδησσό. Είχαν αναθέσει την
αρχηγία της Εταιρείας τον υπασπιστή του Αυτοκράτορα της Ρωσίας Αλέξανδρο
Υψηλάντη που είχε ορίσει ότι ημέρα
έναρξης της εξέγερσης στην Ελλάδα ήταν η 25η
Μαρτίου 1821 ενώ εκείνος θα ξεκινούσε ενωρίτερα την εξέγερση από τις
παραδουνάβιες ηγεμονίες.
Καθώς ετοιμαζόταν να διαβεί τον Προύθο και να εισβάλει στην
Μολδοβλαχία έδωσε εντολή στον Αρχιμανδρίτη Φλέσσα να κατέβει στην Ελλάδα και να
επιβλέψει τις διαδικασίες προπαρασκευής της έναρξης της επανάστασης, και ο
Παπαφλέσσας αφού πέρασε από το Αϊβαλή και τη Σμύρνη φθάνει στην Ύδρα με ένα
καράβι φορτωμένο πολεμοφόδια μπαρούτι και μολύβι αγορασμένα με χρήματα των
Φιλικών.
Μπαίνει στην Πελοπόννησο όπου ο λαός αδημονεί και παρασκευάζεται
για το ξεκίνημα τις επανάστασης, πολλοί από τους προκρίτους όμως κοτζαμπάσηδες
και κληρικοί αισθάνονται ότι στριμώχνονται και αρχίζουν τις συσκέψεις και τις
διαβουλεύσεις προβάλλοντας διάφορες δικαιολογίες και κωλυσιεργίες . Ο φλογερός
Παπαφλέσσας .τους λέει ότι είναι εντολή της Ανωτάτης Αρχής να ξεκινήσει η
επανάσταση και ότι δεν υπάρχει πλέον καιρός για υποχώρηση ή για αναβολή. Με
πλάγιους τρόπους αφήνει να εννοηθεί ότι η Ρωσία, το ξανθό γένος είναι στο
πλευρό των Ελλήνων, ότι ξεκινάει ρωσοτουρκικός πόλεμος και άλλα, που όμως δεν
πείθουν πολλούς προκρίτους και στην σύσκεψη της Βοστίτζας (Αίγιο) ο Παλαιών
Πατρών Γερμανός απευθύνεται εναντίον του με βαρύτατους χαρακτηρισμούς: Είσαι
άρπαξ, απατεών και εξωλέστατος, του
λέει!
Φλογερός πατριώτης και σκληρό καρύδι ο Παπαφλέσσας δεν το
βάζει κάτω. Συμφωνούν δεν συμφωνούν, τους λέει, θα κηρύξει την επανάσταση και
όποιον πιάσουν οι Τούρκοι χωρίς όπλο να τον σκοτώνουν.
Είχε δίκιο να βιάζεται γιατί γνωρίζει ότι ο κόσμος
βρίσκεται στους δρόμους, αδημονεί για
την επανάσταση και το μυστικό έχει αρχίσει να διαρρέει. Οι εισπράκτορες που
διέτρεχαν την ύπαιθρο και συγκέντρωναν τους φόρους όπως και οι ταχυδρόμοι
βλέπανε τι γίνεται και μεταφέρανε τα μηνύματα στην Τριπολιτσά. Το μυστικό όμως
της επικείμενης έκρηξης της επανάστασης διέρρεε και από εκείνους τους θερμούς
πατριώτες που κατέφθαναν στον τόπο τους από διάφορα μέρη του εξωτερικού
αδημονούντες να πολεμήσουν για τη λευτεριά της σκλαβωμένης πατρίδας. «Τέλος
πάντων το μυστήριον της Εταιρίας άρχισε να διαδίδεται εις κάθε λογής ανθρώπους,
και καλούς και κακούς, και εβιασθήκαμε να κινήσωμε μίαν ώραν αρχήτερα την
Επανάστασιν» λέει ο Κολοκοτρώνης στην ΔΙΗΓΗΣΙΝ ΣΥΜΒΑΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΥΛΗΣ
Οι Τούρκοι ψυλλιάζονται τα τεκταινόμενα και καλούν τους
προεστούς του Μωρηά στην Τριπολιτσά για να τους έχουν για ασφάλεια αλλά και με
την ελπίδα ότι αφού θα κρατούν τις κεφαλές των ραγιάδων θα αποτρέψουν την
επανάσταση. Παρουσιάστηκαν μερικοί αλλά και πολλοί δεν πήγαν, και αυτοί που
πήγαν και κρατήθηκαν, όταν άρχισαν τα επεισόδια τους φυλακίσανε, άλλους
βασανίσανε, κάποιους αποκεφαλίσανε και λίγοι επέζησαν.
Ο Φωτάκος μαρτυρεί
πως «όλας τας νύκτας οι Έλληνες οπλοποιοί (τουφεξήδες), σιδηρουργοί, ξυλουργοί
και άλλοι εδούλευαν κρυφά από τους Τούρκους και από της γυναίκες των δια τα αναγκαία
του πολέμου…. Καθένας ειργάζετο κρυφά εις το σπίτι του, διόρθωνε το τουφέκι
του, έπλενε τα πιστόλια του, επήγαινε εις τον λόγκον και έχυνε βόλια με το
μονοκάλουπον και καθόλα προετοιμάζετο».
Οι Τούρκοι που δεν ήσαν και πολλοί σε
σύγκριση με το ελληνικό στοιχείο άρχισαν να πονηρεύονται από όσα ακούγονταν και
διαδίδονταν, «ρωτούσαν να μάθουν τι γίνεται και αν πιάνανε και κανέναν με
μπαρούτι επάνω του ή και με άρματα, ή τον έβλεπαν να αγοράζει μπαρούτην ή
μολύβι ή πέτραις τον ερωτούσαν τι τα θέλει, τους απεκρίνεντο μωροθαύμαχτα: «δεν
γνωρίζεις αγά μου τι τραβάμε από τα ζουλάπια (λύκους και άλλα άγρια θηρία),
μελίσσι είναι, μας έφαγαν τα ζωντανά και δεν θα μας αφήσουν κανένα, ελύσσαξαν
και άρχισαν να χύνονται επάνω μας να μας φάνε». Και για να διασκεδάζουν την
κατάσταση οι Έλληνες ρίχνανε τη νύχτα και κάνα σμπάρο στον αέρα για να προγκάνε
τάχα μου τους λύκους που πέφτανε στις στάνες. Αλλά, μπαρούτι και βόλια στους
Έλληνες δίνανε πολλές φορές και οι Τούρκοι που είχαν μισιακά γιδοπρόβατα μαζί
τους για να τα προστατεύουν από τους λύκους και τα τσακάλια».
Και ο Διονύσιος Κόκκινος όμως μας πληροφορεί ότι «κατά το
1820 το μυστικόν της Φιλικής Εταιρείας ευρίσκετο πλέον εις τους δρόμους».
Έτσι, βλέποντας ο φλογερός Παπαφλέσσας τους δισταγμούς και
τις κωλυσιεργίες πολλών προκρίτων και «
για να κόψει τας μακρινάς και ακάρπους συνελεύσεις των αρχόντων των Καλαβρύτων
και των Πατρών» όπως μαρτυρεί ο Φωτάκος, επαρακίνησε τους Ν Σολιώτην,
Αναγνώστην Κορδήν και λοιπούς και εσκότωσαν τους γυφτοχαρατσίδες και τρεις
γραμματοφόρους εις το Αγρίδι της
Κλουκίνας στην Αιγιάλεια.
Εκείνες τις ημέρες
από τις 14 μέχρι τις 21 Μάρτη του 1821 γίνονται και άλλες επιθέσεις κατά
μεμονωμένων Τούρκων στα Καλαβρυτοχώρια με αποκορύφωμα την επίθεση από ένοπλες
ομάδες Ελλήνων στις 21 κατά Τούρκων που είχαν καταφύγει στον πύργο του
διοικητή των Καλαβρύτων Ιμπραήμ πασά Αρναούτογλου, και η ημέρα εκείνη θεωρείται
από τους Καλαβρυτινούς ως ημέρα κήρυξης της επανάστασης.
Υπάρχει και ο
ισχυρισμός κάποιων Ιστορικών ότι ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλόγησε τα άρματα
στις 25 Μαρτίου και ύψωσε το λάβαρο της Αγίας Λαύρας, ο ιστορικός Γιάννης
Κορδάτος ισχυρίζεται ευθέως ότι αυτό είναι ψέμα, ενώ άλλοι ιστορικοί επισημαίνουν ότι αυτό ούτε ο Γερμανός
το αναφέρει στα απομνημονεύματά του.
Στην άλλη άκρη όμως στα νότια της Πελοποννήσου που οι
Μανιάτες ζουν υπό ειδικό καθεστώς και φέρουν όπλα, καταπλέει στις αρχές του
Μάρτη ένα καράβι που έχει ξεκινήσει από την Κωνσταντινούπολη φορτωμένο με όπλα
και προκηρύξεις από τους Φιλικούς, και
καθώς γίνεται γνωστή η εξέγερση στη Μολδοβλαχία η Μάνη βρίσκεται σε πολεμικό συναγερμό. Στις
17 του Μάρτη στο χωριό Τσίμοβα της Λακωνίας τη σημερινή Αρεόπολη υψώνουν τη
σημαία της επανάστασης με τον παπά να ευλογεί τα όπλα των επαναστατών, και στις
22 μπαίνουν στην Καλαμάτα 2000 (κατ’ άλλους 2500) υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη
ενώ μαζί τους είναι και ο Κολοκοτρώνης. Την επομένη στις 23 του Μάρτη με
υπογραφή πρωτοκόλλου ο βοεβόδας της Καλαμάτας Σουλεϊμάν αγάς Αρναούτογλου
παραδίδεται στους επαναστάτες με τον οπλισμό της φρουράς και ο Πετρόμπεης
στέλνει διακήρυξη στους πρέσβεις των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων γνωστοποιώντας τους
την έναρξη του Αγώνος της Ελληνικής Ελευθερίας και υπογράφει ως Αρχιστράτηγος
των Σπαρτιατικών Δυνάμεων. Έτσι, και οι Μανιάτες διεκδικούν τα πρωτεία για την
ημέρα έναρξης της επανάστασης.
Ανάμεσα όμως στα Καλάβρυτα και τη Μάνη περήφανη και
απαιτητική στέκεται και η Γορτυνία που κι εκείνη διεκδικεί τα πρωτεία για την
ημέρα έναρξης της επανάστασης, και είναι απορίας άξιο που οι περισσότεροι
ιστορικοί αγνοούν τα γεγονότα που εξελίχθηκαν εκεί και ιδιαίτερα στα χωριά της
Ηραίας
Ο Φραντζής μας πληροφορεί ότι στις 20 του Μάρτη έγινε
λιτανεία στου Παλούμπα Ηραίας το χωριό
των Πλαπουταίων και την επομένη στις 21 έγινε δοξολογία στου Μπέτσι το σημερινό
Αγιονέρι στο αλώνι του Καλλιντέρη.
Ο ιστορικός Τάκης Κανδηλώρος στο εξαίρετο και χρήσιμο βιβλίο
του Η ΓΟΡΤΥΝΙΑ είναι αρκετά κατατοπιστικός και μας πληροφορεί πως αμέσως μετά
την λιτανεία όλοι σχεδόν ετράπησαν προς την Ηραία όπου είχε μελετηθεί η σύσταση
στρατοπέδου προς αντιμετώπιση των Λαλαίων. Από του Παλούμπα τα δυο αδέλφια τα
παιδιά του γέρο Κόλια Πλαπούτα ξεχύθηκαν
με καμιά 50 άνδρες, πιάσανε και 6 - 7 Τούρκους που τους παρέδωσαν στον
Σαρακιναίο οπλαρχηγό Γ. Αθανασόπουλο και την επομένη στου Μπέτσι εκεί στο αλώνι
του Καλλιντέρη συγκεντρώθηκαν γύρω στους 860 πολεμιστές «προς ούς εδημηγόρησεν ο
Δημητράκης παριστών ως τελεσθησομένας αυτοστιγμεί τας επαγγελίας των Φιλικών,
εις ά εμαρτύρουν και οι παρακολουθήσαντες ιερείς». Είχαν και δυο λάβαρα που
είχαν ετοιμάσει από τις περασμένες ημέρες και εκεί εκήρυξαν την επανάσταση κατά
των Τούρκων.
Από τα Λαγκάδια κατέβηκαν την επομένη τα Δεληγιαννόπουλα
(Γεροντόπουλα) και λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω από του Μπέτσι στου Κοκλαμά στήσανε
στρατόπεδο με 400 περίπου άνδρες.
Έτσι έχουμε δυο στρατόπεδα στον Λάδωνα και αμέσως αρχίζουν
οι ακροβολισμοί με τους Λαλαίους Τούρκους. Ένα άλλο στρατόπεδο συγκροτείται
στην Καρύταινα που σπεύδουν Στεμνιτσιώτες, Δημητσανίτες Ζυγοβιστινοί και άλλοι που συρρέουν από τα
ορεινά της Αρκαδίας.
Έχει επομένως τα δίκια της και η Γορτυνία να διεκδικεί
πρωτεία στο ξεκίνημα της επανάστασης και κάθε χρόνο οι Ηραιάτες και ολόκληρος ο
Δήμος Γορτυνίας τιμούν με δοξολογία στο αλώνι του Καλλιντέρη την επέτειο της
ελληνικής Επανάστασης κατά των Τούρκων.
