Μαθιός Πόταγας, ο πρώτος παρτιζάνος του Μωρηά

 

          Η χώρα μας μπήκε στον Β` Παγκόσμιο πόλεμο τα χαράματα της 28^ης Οκτωβρίου του 1940, όταν, εφαρμόζοντας ο ιταλικός στρατός τα επεκτατικά σχέδια του Μουσολίνι που είχε εγκαταστήσει φασιστικό καθεστώς στη γειτονική Ιταλία, αποπειράθηκε να εισβάλει στην ελληνική επικράτεια. Νωρίτερα εκείνες τις ώρες, η Ιταλία δια του Ιταλού πρέσβεως με τελεσίγραφο που είχε επιδώσει στον Μεταξά, είχε απαιτήσει την ελεύθερη διέλευση ιταλικών στρατευμάτων από τη χώρα μας , όπως και την κατάληψη στρατηγικών θέσεων (λιμάνια, αεροδρόμια κλπ) για τις επιχειρησιακές τους ανάγκες. Το τελεσίγραφο είχε απορριφθεί φυσικά, και τα ιταλικά στρατεύματα είχαν ξεκινήσει επιχειρήσεις εισβολής από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, αφού είχαν ήδη καταλάβει την Αλβανία. Ο ελληνικός στρατός όχι μόνο αντιστάθηκε και απέκρουσε τις επιθέσεις των φασιστικών στρατευμάτων, αλλά πολύ γρήγορα αντεπετέθη και έστρωσε τους Ιταλούς στο κυνήγι μέσα στην Αλβανία, καταλαμβάνοντας πολλές μεγάλες πόλεις. 

           Ο πόλεμος είχε ξεκινήσει ήδη από την προηγούμενη χρονιά, από το πρωινό της 1^ης Σεπτεμβρίου του 1939, όταν οι σιδερόφραχτες γερμανικές στρατιές της Βέρμαχτ είχαν εισέλθει στην Πολωνία, με αποτέλεσμα Γαλλία και Αγγλία να κηρύξουν τον πόλεμο κατά της ναζιστικής Γερμανίας του Χίτλερ. Τον εξευτελισμό των φασιστικών δυνάμεων του Μουσολίνι από τον ελληνικό στρατό, ο Χίτλερ δεν μπορούσε να τον ανεχτεί γιατί ήσαν σύμμαχοί του, σύμμαχοι του χαλύβδινου Άξονα Ρώμης–Βερολίνου-Τόκιο, που αποτελούσαν οι δυνάμεις της Ιταλίας, της Γερμανίας και της Ιαπωνίας. Έτσι, για να βοηθήσει τους συμμάχους του Ιταλούς, αλλά και για να έχει τον απόλυτο έλεγχο της βαλκανικής χερσονήσου, ο Χίτλερ επιτέθηκε κατά της μαχόμενης Ελλάδας, από τη Βουλγαρία που την είχε ήδη υποτάξει. 

      Η επίθεση των σιδερόφρακτων ναζιστικών δυνάμεων εκδηλώθηκε το πρωί της 6ης Απριλίου 1941 στο μέτωπο των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, στα οχυρά της Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας. Ο ελληνικός στρατός δεν το έβαλε κάτω. Αμύνθηκε σθεναρά για τρείς ημέρες, προκαλώντας τεράστιες απώλειες στους εισβολείς, μέχρι που κάποιοι στρατηγοί συμφωνήσανε ανακωχή, με αποτέλεσμα, οι εχθροπραξίες να σταματήσουν και οι γερμανικές Μεραρχίες να αρχίσουν να προωθούνται προς την κεντρική και τη νότια Ελλάδα. Είκοσι μέρες περίπου αργότερα, το μεσημέρι της 2ας του Μάη, μια γερμανική φάλαγγα που πορευόταν από Τρίπολη προς Ολυμπία, αναγκάστηκε να σταματήσει λίγο έξω από τη Βυτίνα, μετά τη Γέφυρα Κουτρουμπή, μπροστά σε έναν περίεργο αντίπαλο: ένα αμούστακο παιδί. Ο νεαρός που στεκόταν σε ένα βράχο, άδειασε τις σφαίρες από το περίστροφο που κρατούσε στο χέρι του, πάνω στο θωρακισμένο άρμα το οποίο προπορευόταν της φάλαγγας. Το μυδράλιο του άρματος «γάζωσε» το παιδί και κάποιοι Γερμανοί που πετάχτηκαν έξω, αρπάξανε το άψυχο κορμί του και πολτοποιήσανε το κεφάλι του χτυπώντας το πάνω στο βράχο.

        Κατά μία άλλη εκδοχή, το παιδί πετάχτηκε άοπλο στη μέση του δρόμου μπροστά στη φάλαγγα, φωνάζοντας: «Σταθείτε! Δεν θα μας σκλαβώσετε. Είμαι μόνος μου εδώ, αλλά ακολουθεί ολόκληρη η Ελλάδα!». Όταν ο διοικητής της φάλαγγας πληροφορήθηκε από τον διερμηνέα του τα λόγια του νεαρού, τον σκότωσε αδειάζοντας πάνω του μερικές σφαίρες από το αυτόματό του. Στη συνέχεια, έδωσε εντολή και πετάχτηκαν κάποιοι στρατιώτες που αρπάξανε το άψυχο κορμί και λιώσανε το κεφάλι του χτυπώντας το πάνω στο βράχο.

      Το αμούστακο αυτό παιδί, ήταν ο Μαθιός Πόταγας, μαθητής γυμνασίου από την Βυτίνα Αρκαδίας. Δεν μπορούσε να χωνέψει ότι το μεγαλείο της Ελλάδας, όπως το γνώριζε από τους καθηγητές του εκεί στο γυμνάσιο του χωριού του, θα το καταστρέφανε οι σιδερόφραχτοι Ούννοι και θα υποδουλώνανε τον ελληνικό λαό. Μαθαίνοντας δε,  ότι οι Γερμανοί θα περνούσανε από την Βυτίνα, αισθάνθηκε την ανάγκη να τους αντισταθεί, να τους πει με τη στάση του ότι τον Ελληνισμό, την Ελλάδα με τον πολιτισμό της και την προσφορά της στην ανθρωπότητα, δεν μπορούν να την σκλαβώσουν. Γιός αξιωματικού ο Μαθιός (Ματθαίος), πήρε το περίστροφο του πατέρα του, ο οποίος ήταν αξιωματικός και στήθηκε στη στροφή σε ένα βράχο λίγο πιο πέρα από τη γέφυρα. Γνώριζε ότι δεν μπορούσε να βλάψει τη φάλαγγα, αλλά πίστευε ότι το μήνυμα που έστελνε, θυσιάζοντας τη ζωή του, ήταν παγκόσμιο. Ήταν μήνυμα αντίστασης κατά της ναζιστικής και της φασιστικής βαρβαρότητας.

        Χωρίς να το γνωρίζει, ο Μαθιός Πόταγας, ο 17χρονος μαθητής, έγινε ο πρώτος αντιστασιακός κατά των ναζί στο Μωρηά, ο πρώτος παρτιζάνος. Ένα μήνα περίπου αργότερα, ακολουθούσαν άλλα δυο παιδιά, ο Μανώλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας που σκαρφαλώσανε νυχτιάτικα στον ιερό βράχο της Ακρόπολης και κατεβάσανε (και πήρανε) τη γερμανική σβάστικα.

     Ο Σάντας και ο Γλέζος καταφέρανε τουλάχιστον να επιβιώσουνε και η πολιτεία τους τιμά για την ηρωική τους πράξη. Θεωρούνται ότι είναι εκείνοι οι πρώτοι αντιστασιακοί, ό Γλέζος όμως, πολλές φορές είχε δηλώσει ότι ο τίτλος του πρώτου αντιστασιακού ανήκει επάξια στο Μαθιό Πόταγα. Εξήντα ένα χρόνια μετά την  ηρωική του θυσία,  οι Βυτιναίοι, τιμώντας το Μαθιό και την αντιστασιακή του πράξη, αποκαλύψανε ανδριάντα του που φιλοτέχνησε ύστερα από παραγγελία τους η αδελφή του, καταξιωμένη γλύπτρια.