Τ' Αναπλιού το Παλαμήδι.

 

Παλαμήδι.

Είναι το κάστρο που δεσπόζει πάνω από Ναύπλιο σε ύψος 216 μέτρων, και ελέγχει τον Αργολικό κόλπο. Τα πρώτα οχυρωματικά έργα στο λόφο του Παλαμηδιού ξεκίνησαν το 1687 από τον Δόγη της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας Φραντσέσκο Μοροζίνι (1619 – 1694), εποχή κατά την οποία  η Βενετία βρισκόταν  σε συνεχείς διενέξεις με τους Οθωμανούς του Μωρηά, και ο δόγης που ήταν αρχιστράτηγος των  Βενετικών δυνάμεων αγωνιζόταν να διώξει τους Τούρκους από το Αιγαίο.  Ο Μοροζίνι είναι αυτός που βομβάρδισε και κατέστρεψε τον Παρθενώνα που είχε αντέξει επί τόσους αιώνες, και τότε τον χρησιμοποιούσαν οι Τούρκοι σαν μπαρουταποθήκη. Βομβάρδιζε επί τέσσερις ημέρες τον βράχο του Παρθενώνα, και την Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου 1687, επτά η ώρα το βράδυ, μια «τυχαία βολή», όπως τη χαρακτήρισε αργότερα στην κυβέρνηση της Βενετίας, ανατίναξε τον ιερό βράχο. Μια οβίδα τρύπησε τη στέγη του Παρθενώνα και χτύπησε πεντακόσια βαρέλια πυρίτιδα

 

Οι Βενετοί βομβαρδίζουν τον Παρθενώνα.

Έτσι για την Ιστορία, κατά τα Δεκεμβριανά του  1944 επίσης, ο βρετανικός στρατός  ανέβασε βαρέα  όπλα στον Παρθενώνα από όπου χτυπούσε τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ που μάχονταν με χωροφύλακες, χίτες και ταγματαλήτες  οχυρωμένους στου Μακρυγιάννη. Ο ΕΛΑΣ  όμως δεν ανταπέδωσε τα πυρά σεβόμενος το Μνημείο. Η κατασκευή του κάστρου στην τελική του μορφή που διατηρείται άθικτη μέχρι σήμερα και αποτέλεσε πραγματικό επίτευγμα οχυρωματικής αρχιτεκτονικής αλλά και ταχύτατης κατασκευής του, πραγματοποιήθηκε 48 χρόνια αργότερα επί των ημερών του Βενετσιάνου Γενικού Προβλεπτή του Στόλου Αυγουστίνου Σαγρέδου, από το 1711 έως το 1714 με σχέδια και επίβλεψη των στρατιωτικών μηχανικών  Giancix (Τζανσίξ) και Lasalle (Λασάλ), με κύριο σκοπό να υποστηρίξει τα σχέδια, τους σκοπούς, και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις των Βενετών κατακτητών.

!944 Οι  Εγγλέζοι χτυπούν τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ στου Μακρυγιάννη'

Ένα χρόνο αργότερα κατά τη διάρκεια του έβδομου Τουρκο-Ενετικού πολέμου, το 1715, οι Τούρκοι αφού εξαγόρασαν τον Λασάλ, τον ένα από τους κατασκευαστές μηχανικούς της οχύρωσης, ανατίναξαν ένα τμήμα του φρουρίου και εισέβαλαν στο κάστρο με 100,000 άντρες. Αυτή ήταν η δεύτερη κατάκτηση του Μωρηά  που σηματοδότησε και την αρχή της δεύτερης Τουρκοκρατίας που κράτησε μέχρι το 1821. Να σημειώσω εδώ ότι κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας δεν επιτρεπόταν στους Χριστιανούς να μπούνε στο Κάστρο. Η κατοχή και κυριαρχία έκτοτε των Τούρκων διατηρήθηκε αδιάκοπη μέχρι την κήρυξη της ελληνικής επανάστασης το 1821. Με το ξέσπασμα της επανάστασης Τούρκοι και φρουρά οχυρώθηκαν στο Κάστρο.                                                                                                                                         Κατά τη διάρκεια της πολύμηνης πολιορκίας υπέφεραν σοβαρά από έλλειψη τροφών και εφοδίων αφού οι πολιορκητές είχαν κόψει τις δυνατότητες ανεφοδιασμού τους. Για να επιβιώσουν φάγανε σκυλιά γατιά και ό,τι  άλλο ζωντανό υπήρχε, και βάλανε μαχαίρι και στους νεκρούς, αυτούς που πεθαίνανε από την πείνα. Τους κομματιάζανε και τους τρώγανε φανερά και χωρίς φόβο.

Μια βροχερή νύχτα της 29^ης Νοεμβρίου του 1822 ξημερώματα της εορτής του Αγίου Ανδρέα, και καθώς οι αξιωματούχοι Τούρκοι είχαν κατέβει μέσα στο Ανάπλι  να συσκεφτούν και με άλλους αξιωματούχους για να απαντήσουν σε πρόταση που τους είχε κάνει ο Κολοκοτρώνης να παραδοθούν, κι ενώ οι πολιορκημένοι είχαν εξαντλήσει κάθε δυνατότητα επιβίωσης, ένα τμήμα 350 – 400 πολεμιστών με επικεφαλής τον χιλίαρχο Στάικο Σταϊκόπουλο από τη Ζάτουνα Αρκαδίας και με τη βοήθεια του οπλαρχηγού Δ. Μοσχονησιώτη, με μια καταδρομική επιχείρηση χρησιμοποιώντας αυτοσχέδιες σκάλες κατέλαβαν το Κάστρο χωρίς να πέσει ντουφεκιά. Νικημένοι από την πείνα οι Τούρκοι είχαν εξαντλήσει κάθε δυνατότητα αντίστασης. 

Στάικος Σταϊκόπουλος. Ο πορθητής του Παλαμηδιού.

Την άλλη μέρα με τα κανόνια του Κάστρου βομβάρδισαν τους Τούρκους μέσα στην πόλη μέχρι που παραδόθηκαν. Το Κάστρο πήρε το όνομά του από τον ομηρικό ήρωα Παλαμήδη, γιο του Ναυπλίου και της Ησιόνης και εγγονό του Ποσειδώνα. Το Παλαμήδι χρησιμοποιήθηκε και  ως φυλακή Βαρυποινιτών από το 1840 μέχρι το 1926. Το 1834 όμως κλείσανε εκεί και τον Κολοκοτρώνη για ένα περίπου χρόνο.                     Έχοντας κατηγορηθεί για προδοσία εναντίον του (ανήλικου ακόμη) Όθωνα, ο Κολοκοτρώνης ρίχτηκε στις φυλακές του Ιτς Καλέ του Ναυπλίου, στις 7 Σεπτέμβρη του 1833.Τον Απρίλη του 1834 έγινε η δίκη, και Κολοκοτρώνης και στρατηγός Πλαπούτας καταδικάστηκαν σε θάνατο. Λίγο πριν την επιβολή της ποινής τους δόθηκε χάρη απ’ τον ανήλικο βασιλιά. Όχι πως τέλειωσαν εκεί τα βάσανα και η αδικία. Τους μετέφεραν στο Παλαμήδι “σε σιγουρότερο μέρος”  μέχρι που ενηλικιώθηκε ο Όθωνας και τους απελευθέρωσε ύστερα από 11 μήνες.

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

Το Παλαμήδι είναι πολυτραγουδισμένο από τη δημοτική μας παράδοση, με γνωστότερο εκείνο το τραγουδάκι που μας πληροφορεί πως « Στ’ Αναπλιού το Παλαμήδι το βροντάει το καριοφίλι»:

Στ’ Αναπλιού, γειά σας λεβέντες, στ΄ Αναπλιού το Παλαμήδι,

» στ’ Αναπλιού Το Παλαμήδι ‘κει βροντάει το καριοφίλι.

» Το βροντάν γειά σας λεβέντες, το βροντάν οι Μωραϊτες.

» Το βροντάν οι Μωραϊτες κι όλοι οι βαρυποινίτες.

» Το βροντάει γειά σας λεβέντες, το βροντάει και μια γυναίκα.

» Το βροντάει και μια γυναίκα δικασμένη χρόνια δέκα.

» Το βροντάει γειά σας λεβέντες, το βροντάει και μια δασκάλα.

» Το βροντάει και μια δασκάλα, που ‘ναι άσπρη σαν το γάλα.

Η Ιστορία και τα σχετικά με το ντουφεκίδι τα οποία αφηγείται το τραγούδι

 δεν φαίνεται να ευσταθούν, αφού στο Παλαμήδι δεν έχει καταγραφεί καμία εξέγερση κρατουμένων και μάλιστα με ντουφέκια κλπ.

Παλαμήδι.

Το πιο πιθανό είναι να γράφτηκε το γνωστό αυτό τραγούδι για να υμνήσει την αίσθηση της αντίστασης στην Εξουσία, το ανυπότακτο πνεύμα και τη λεβεντιά.

 Σημ: Έτσι για την Ιστορία, να αναφέρω εδώ ότι  μετά την στρατιωτική αυτή επιτυχία η προσωρινή ελληνική διοίκηση, τίμησε τον Σταϊκόπουλο για τα κατορθώματά του και τον προβίβασε από Χιλίαρχο στον ανώτερο βαθμό του Στρατηγού. Ο ίδιος πάντως ούτε σπίτι δεν δέχτηκε να κρατήσει από τα τούρκικα που άδειασαν στο Ναύπλιο. Αργότερα, εκτιμώντας το Εκτελεστικό  τις ικανότητές του και την πρόσφατη εμπειρία του από την κατάληψη του Παλαμηδιού , τον έστειλε στην πολιορκία του Κάστρου του Ακροκόρινθου όπου η συμβολή του στην παράδοση υπήρξε σημαντική, ενώ ήταν από τους πρώτους που πολέμησαν τον Ιμπραήμ Πασσά. 

Κατά τη βασιλεία του Όθωνα παρέμεινε στο στρατό με τον βαθμό του Αντισυνταγματάρχη. Στις εμφύλιες διαμάχες που ακολούθησαν αργότερα τασσόταν πάντα με την πλευρά του Κολοκοτρώνη, γι αυτό και συνελήφθη από τους κυβερνώντες .

Αρρώστησε από βαριά μελαγχολία που τον οδήγησε στην τρέλα, και για να μπορέσει να ζήσει βγήκε στην επαιτεία (θυμηθείτε και τον Νικηταρά τον Τουρκοφάγο). Δεν ανεχόταν τους Βαυαρούς και μιλούσε άσχημα για δαύτους  μέχρι που κατέληξε στη φυλακή. Φυλακίστηκε στο Ναύπλιο που εκείνος είχε ελευθερώσει. Τον αποφυλάκισαν βαριά άρρωστο στις 21 Φλεβάρη του 1835 για να μην πεθάνει στη φυλακή. Πέθανε την ίδια ημέρα σε ηλικία μόλις 36 χρόνων. Έγινε έρανος για να καλυφθούν τα έξοδα της ταφής του, αλλά επενέβησαν οι προύχοντες του Ναυπλίου που του έκαναν μια αξιοπρεπή κηδεία.                                     

Ο Στάικος Σταϊκόπουλος στο Ναύπλιο

Με χορηγία της δισέγγονής τού Στάικου Σταικόπουλου Ζαχαρούλας Παπαμάρκου, τοποθετήθηκε στο ανατολικό τμήμα του πάρκου του Ναυπλίου το 1966 μαρμάρινος ανδριάντας του ήρωα, έργο του γλύπτη Νικόλα. Το 1962 το Παλαμήδι χαρακτηρίστηκε επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος, και λειτουργεί μέχρι σήμερα με μεγάλη επισκεψιμότητα. Η ανάβαση στο Κάστρο γίνεται με αμαξιτό δρόμο, ή από τα περίφημα 999 σκαλοπάτια. Το χιλιοστό σκαλοπάτι – σύμφωνα με την  παράδοση – το έσπασε με τα πέταλα το άλογο τού Κολοκοτρώνη. Στην πραγματικότητα όμως τα σκαλοπάτια είναι 857.